Ελεύθερες ρίζες: φίλος ή εχθρός;
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών δεκαετιών το ενδιαφέρον για τις ελεύθερες ρίζες και το λεγόμενο «Οξειδωτικό Στρες» έχει αναπτυχθεί εκρηκτικά τόσο στη Βιοχημεία και στη Βιολογία όσο και στις Ιατρικές Επιστήμες.Ο επιστημονικός έντυπος λόγος ανά τον κόσμο αφιερώνει μεγάλο μέρος του στα μόρια αυτά και στη δράση τους, την οποία-ακόμη και σήμερα- καλύπτει ένα πέπλο μυστηρίου.
Με τον όρο ελεύθερη ρίζα καλούμε ένα άτομο ή ομάδα ατόμων (ανόργανα ή οργανικά μόρια) που φέρει ένα ή παραπάνω ασύζευκτα (unpaired) ηλεκτρόνια στην εξωτερική του στιβάδα και το οποίο παρουσιάζει υψηλή δραστικότητα(οξειδωτική δράση).
Ποικίλες μελέτες καταδεικνύουν την καταστρεπτική επίδρασή τους στα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού αλλά και σε ολόκληρο το σώμα ενώ αντίστοιχα άλλες τόσες την απαραίτητη χρησιμότητά τους. Φαίνεται να ενοχοποιούνται για την εμφάνιση διαφόρων παθήσεων όπως αρθριτικά, καρδιαγγειακές παθήσεις, άσθμα, νόσος του Parkinson, Alzheimer, διαβήτης κ.α. ενώ ταυτόχρονα η παρουσία τους είναι απαραίτητη για τη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
Εκτός των άλλων, οι αρνητικές επιδράσεις των ελευθέρων ριζών αφορούν και το δέρμα του ανθρώπου. Το δέρμα είναι εκτεθειμένο καθημερινώς σε διάφορους καταστρεπτικούς περιβαλλοντικούς -και όχι μόνο- παράγοντες. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η ρύπανση του αέρα, διάφορες τοξίνες προερχόμενες από το νερό,το άγχος, ο καπνός από τα τσιγάρα, εφαρμοσμένα χημικά, η υπεριώδης ακτινοβολία καθώς και άλλα είδη ακτινοβολίας, πολλά χρησιμοποιούμενα στο δέρμα αποσμητικά(τα οποία διαταράσσουν το φυσιολογικό PH του δέρματος),κάποια μεταβολικά προϊόντα δερματικών βακτηρίων αλλά και παράγοντες που εκκρίνονται στο ιδρώτα. Όλα αυτά ευνοούν την υπερβολική ανάπτυξη των ελευθέρων ριζών με αποτέλεσμα να προκαλούνται στο δέρμα μια σειρά από κλινικές εκδηλώσεις. Αυτές είναι:
- Ηλιακό έγκαυμα
- Δερματίτιδες(εξ επαφής,ατοπική)
- Φωτο-ευαισθητοποίηση
- Ερυθηματώδης λύκος
- Σκληροδερμία
- Ψωρίαση
- Λεύκη
- Κοινή ακμή
- Καρκίνος
- Γήρανση
- Φωτογήρανση
Στην προσπάθεια αναχαίτισης της καταστρεπτικής δράσης των ελευθέρων ριζών σπουδαιότατο ρόλο παίζουν κάποιες ουσίες οι οποίες ονομάζονται αντιοξειδωτικά.
Το ανθρώπινο σώμα έχει αναπτύξει μια σειρά από ενδογενή αντιοξειδωτικά συστήματα τα οποία συμβάλουν αποτελεσματικά στην προστασία μας, ενώ αυτά ενισχύονται εξωγενώς από τα διαιτητικά αντιοξειδωτικά(διάφορες βιταμίνες, καροτινοειδή,πολυφαινόλες,διάφορα ιχνοστοιχεία). Αυτά από μόνα τους όμως πολλές φορές φαίνονται να μην επαρκούν, κυρίως εις ότι αφορά τις βλαπτικές επιδράσεις των ελευθέρων ριζών στο δέρμα και ιδίως την γήρανση και την φώτο-γήρανση.
Η σύγχρονη αισθητικός έχοντας σύμμαχο την επιστήμη της κοσμετολογίας, δηλ.της χημείας των καλλυντικών, συμβάλλει στην αντιμετώπιση των ελευθέρων ριζών εξωγενώς.
Στα διάφορα καλλυντικά χρησιμοποιούνται ποικίλες ουσίες που παρουσιάζουν αντιοξειδωτική δράση, όπως π.χ. το συνένζυμο Q10, οι βιταμίνες Ε,C,Α, διάφορα καροτινοειδή και φλαβονοειδή (Ginkgo Biloba, PCO’s, Resvertrol), υδροξυοξέα κ.α. Τα κοσμετολογικά αυτά προϊόντα δρουν ευεργετικά εφαρμοζόμενα είτε στο σπίτι από το κάθε άτομο είτε στο πλαίσιο μιας πιο ενισχυμένης κοσμετολογικής φροντίδας στο εργαστήριο της αισθητικού.
Σημαντική είναι και η προσφορά της Αρωματοθεραπείας στην προσπάθεια αντιμετώπισης αυτών των μορίων,δηλ. της θεραπείας η οποία επωφελείται των ιαματικών επιδράσεων των φυτικών αιθερίων ελαίων. Τα τελευταία είναι έλαια που προέρχονται από μικροσκοπικούς «θύλακες» των πετάλων των λουλουδιών, των φύλλων,των μίσχων, των σπόρων κ.α. των διαφόρων φυτών και είναι εξ ολοκλήρου φυτικής προέλευσης.
Ανάλογα με το φυτό από το ποίο προέρχονται έχουν και διαφορετικές επιδράσεις.Βοηθούν στην απομάκρυνση διάφορων τοξικών καταλοίπων,δρουν αντιοξειδωτικά ενώ αρκετά από αυτά συμβάλουν στην μείωση του άγχους, ενός σημαντικού παράγοντα δημιουργίας ελευθέρων ριζών. Χρησιμοποιούνται είτε ως συστατικά στα καλλυντικά είτε από την αισθητικό για την εφαρμογή μάλαξης, διαλυμένα κατάλληλα σε ειδικό λάδι φορέα.
Μελέτες έχουν δείξει και την ευεργετική επίδραση της ηλεκτρομαγνητοθεραπείας, δηλ.της θεραπείας με την χρήση μαγνητικών πεδίων, τα οποία απενεργοποιούν τις ελεύθερες ρίζες, ρυθμίζουν τον κυτταρικό μεταβολισμό, προάγουν την κυτταρική ανάπλαση καθώς και την εξισορρόπηση των ορμονικών εκκρίσεων.
Τέλος, στην πρόληψη της δημιουργίας ελευθέρων ριζών αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και της δέσμευσής τους, εάν και εφόσον αυτές καταφέρουν να παραχθούν, συμβάλει σημαντικά η χρήση αντιηλιακών προϊόντων. Το αντιηλιακά θα πρέπει να είναι κατάλληλα επιλεγμένα ώστε να ταιριάζουν στον τύπο δέρματος του κάθε ατόμου ενώ κρίνεται απαραίτητη η χρησιμοποίησή τους σε καθημερινή βάση, ειδικότερα τους μήνες με την μεγαλύτερη ηλιοφάνεια.
Η καθημερινότητά μας αλλά και το περιβάλλον στο οποίο διαβιούμε γίνεται φανερό ότι επιβαρύνει την λειτουργία του οργανισμού μας και επηρεάζει την υγεία τόσο του δέρματος όσο και ολοκλήρου του σώματός μας.Θα πρέπει συνδυαστικά να φροντίζουμε, όσο μπορούμε, για την προστασία μας στο επίπεδο πρώτα της πρόληψης και έπειτα της αντιμετώπισης των βλαπτικών επιδράσεων των πολύ μικρών αυτών μορίων, όμως ιδιαιτέρως σημαντικών, των ελευθέρων ριζών.
Με τον όρο ελεύθερη ρίζα καλούμε ένα άτομο ή ομάδα ατόμων (ανόργανα ή οργανικά μόρια) που φέρει ένα ή παραπάνω ασύζευκτα (unpaired) ηλεκτρόνια στην εξωτερική του στιβάδα και το οποίο παρουσιάζει υψηλή δραστικότητα(οξειδωτική δράση).
Ποικίλες μελέτες καταδεικνύουν την καταστρεπτική επίδρασή τους στα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού αλλά και σε ολόκληρο το σώμα ενώ αντίστοιχα άλλες τόσες την απαραίτητη χρησιμότητά τους. Φαίνεται να ενοχοποιούνται για την εμφάνιση διαφόρων παθήσεων όπως αρθριτικά, καρδιαγγειακές παθήσεις, άσθμα, νόσος του Parkinson, Alzheimer, διαβήτης κ.α. ενώ ταυτόχρονα η παρουσία τους είναι απαραίτητη για τη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
Εκτός των άλλων, οι αρνητικές επιδράσεις των ελευθέρων ριζών αφορούν και το δέρμα του ανθρώπου. Το δέρμα είναι εκτεθειμένο καθημερινώς σε διάφορους καταστρεπτικούς περιβαλλοντικούς -και όχι μόνο- παράγοντες. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η ρύπανση του αέρα, διάφορες τοξίνες προερχόμενες από το νερό,το άγχος, ο καπνός από τα τσιγάρα, εφαρμοσμένα χημικά, η υπεριώδης ακτινοβολία καθώς και άλλα είδη ακτινοβολίας, πολλά χρησιμοποιούμενα στο δέρμα αποσμητικά(τα οποία διαταράσσουν το φυσιολογικό PH του δέρματος),κάποια μεταβολικά προϊόντα δερματικών βακτηρίων αλλά και παράγοντες που εκκρίνονται στο ιδρώτα. Όλα αυτά ευνοούν την υπερβολική ανάπτυξη των ελευθέρων ριζών με αποτέλεσμα να προκαλούνται στο δέρμα μια σειρά από κλινικές εκδηλώσεις. Αυτές είναι:
- Ηλιακό έγκαυμα
- Δερματίτιδες(εξ επαφής,ατοπική)
- Φωτο-ευαισθητοποίηση
- Ερυθηματώδης λύκος
- Σκληροδερμία
- Ψωρίαση
- Λεύκη
- Κοινή ακμή
- Καρκίνος
- Γήρανση
- Φωτογήρανση
Στην προσπάθεια αναχαίτισης της καταστρεπτικής δράσης των ελευθέρων ριζών σπουδαιότατο ρόλο παίζουν κάποιες ουσίες οι οποίες ονομάζονται αντιοξειδωτικά.
Το ανθρώπινο σώμα έχει αναπτύξει μια σειρά από ενδογενή αντιοξειδωτικά συστήματα τα οποία συμβάλουν αποτελεσματικά στην προστασία μας, ενώ αυτά ενισχύονται εξωγενώς από τα διαιτητικά αντιοξειδωτικά(διάφορες βιταμίνες, καροτινοειδή,πολυφαινόλες,διάφορα ιχνοστοιχεία). Αυτά από μόνα τους όμως πολλές φορές φαίνονται να μην επαρκούν, κυρίως εις ότι αφορά τις βλαπτικές επιδράσεις των ελευθέρων ριζών στο δέρμα και ιδίως την γήρανση και την φώτο-γήρανση.
Η σύγχρονη αισθητικός έχοντας σύμμαχο την επιστήμη της κοσμετολογίας, δηλ.της χημείας των καλλυντικών, συμβάλλει στην αντιμετώπιση των ελευθέρων ριζών εξωγενώς.
Στα διάφορα καλλυντικά χρησιμοποιούνται ποικίλες ουσίες που παρουσιάζουν αντιοξειδωτική δράση, όπως π.χ. το συνένζυμο Q10, οι βιταμίνες Ε,C,Α, διάφορα καροτινοειδή και φλαβονοειδή (Ginkgo Biloba, PCO’s, Resvertrol), υδροξυοξέα κ.α. Τα κοσμετολογικά αυτά προϊόντα δρουν ευεργετικά εφαρμοζόμενα είτε στο σπίτι από το κάθε άτομο είτε στο πλαίσιο μιας πιο ενισχυμένης κοσμετολογικής φροντίδας στο εργαστήριο της αισθητικού.
Σημαντική είναι και η προσφορά της Αρωματοθεραπείας στην προσπάθεια αντιμετώπισης αυτών των μορίων,δηλ. της θεραπείας η οποία επωφελείται των ιαματικών επιδράσεων των φυτικών αιθερίων ελαίων. Τα τελευταία είναι έλαια που προέρχονται από μικροσκοπικούς «θύλακες» των πετάλων των λουλουδιών, των φύλλων,των μίσχων, των σπόρων κ.α. των διαφόρων φυτών και είναι εξ ολοκλήρου φυτικής προέλευσης.
Ανάλογα με το φυτό από το ποίο προέρχονται έχουν και διαφορετικές επιδράσεις.Βοηθούν στην απομάκρυνση διάφορων τοξικών καταλοίπων,δρουν αντιοξειδωτικά ενώ αρκετά από αυτά συμβάλουν στην μείωση του άγχους, ενός σημαντικού παράγοντα δημιουργίας ελευθέρων ριζών. Χρησιμοποιούνται είτε ως συστατικά στα καλλυντικά είτε από την αισθητικό για την εφαρμογή μάλαξης, διαλυμένα κατάλληλα σε ειδικό λάδι φορέα.
Μελέτες έχουν δείξει και την ευεργετική επίδραση της ηλεκτρομαγνητοθεραπείας, δηλ.της θεραπείας με την χρήση μαγνητικών πεδίων, τα οποία απενεργοποιούν τις ελεύθερες ρίζες, ρυθμίζουν τον κυτταρικό μεταβολισμό, προάγουν την κυτταρική ανάπλαση καθώς και την εξισορρόπηση των ορμονικών εκκρίσεων.
Τέλος, στην πρόληψη της δημιουργίας ελευθέρων ριζών αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και της δέσμευσής τους, εάν και εφόσον αυτές καταφέρουν να παραχθούν, συμβάλει σημαντικά η χρήση αντιηλιακών προϊόντων. Το αντιηλιακά θα πρέπει να είναι κατάλληλα επιλεγμένα ώστε να ταιριάζουν στον τύπο δέρματος του κάθε ατόμου ενώ κρίνεται απαραίτητη η χρησιμοποίησή τους σε καθημερινή βάση, ειδικότερα τους μήνες με την μεγαλύτερη ηλιοφάνεια.
Η καθημερινότητά μας αλλά και το περιβάλλον στο οποίο διαβιούμε γίνεται φανερό ότι επιβαρύνει την λειτουργία του οργανισμού μας και επηρεάζει την υγεία τόσο του δέρματος όσο και ολοκλήρου του σώματός μας.Θα πρέπει συνδυαστικά να φροντίζουμε, όσο μπορούμε, για την προστασία μας στο επίπεδο πρώτα της πρόληψης και έπειτα της αντιμετώπισης των βλαπτικών επιδράσεων των πολύ μικρών αυτών μορίων, όμως ιδιαιτέρως σημαντικών, των ελευθέρων ριζών.